Hazar Denizi’ne kıyısı olan ülkeleri ilgilendiren ve yaklaşık 22 yıldır üzerinde çalışılan tarihi anlaşma nihayet imzalandı. Anlaşmaya göre, bu ülkeler denizin altındaki doğal kaynaklardan faydalanabilecek. Ayrıca, deniz çevresinde askeri birlik konuşlandırılamayacak.
Anlaşma, Hazar Beşlisi’nin işbirliğinde önemli bir adım olarak görülüyor. Hazar’a kıyısı olan 5 ülkenin ilişkilerinin üst seviyeye çıkmasına katkı sağlayacak olan anlaşma, güvenli bir hukuki temele dayanıyor. İmzalanan tarihi anlaşma “Hazar Denizi Anayasası” olarak değerlendiriyor.
Tarihi anlaşma, Kazakistan’ın Aktau kentinde imzalandı. “Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesi”ne Rusya, İran, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan liderleri katıldı. Zirvede liderler, Hazar Denizi’ne yeni statü kazandıran belgeye imza attı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, zirvede yaptığı konuşmada, zirvenin sıradışı olduğunu ve çığır açtığını söyledi. Rus lider, anlaşmanın, ortak kullanımla ilgili net kurallar koyduğunu; Hazar Denizi’nin akıbeti hakkında münhasır hak ve sorumluluklar getirdiğini vurguladı.
ANLAŞMA NELER İÇERİYOR?
Hazar Beşlisi’nin mutabakat sağladığı belgeye göre;
- Hazar Denizi yüzeyi, kıyısı olan ülkeler tarafından ortak kullanılabilecek.
- Denizin dibi ve doğal maden rezervleri komşu devletler arasında uluslararası hukuk çerçevesinde paylaşılacak.
- Bilimsel araştırmalar, denizcilik faaliyetleri, balıkçılık ve boru hattı döşenmesi gibi konular, tarafların belirleyeceği kurallara göre yapılabilecek.
- Deniz projelerinde ekolojik faktörler göz önünde bulundurulacak.
- Deniz üzerinde veya çevresinde herhangi bir askeri birlik veya üs kurulamayacak.
Belge üzerine 1996 yılında bu yana çalışılıyordu. Anlaşmayı içeren taslak, Aralık 2017 tarihinde Moskova’da kabul edilmişti. Hazar’da 8 trilyon metreküpten fazla doğalgaz ve 50 milyar varil petrol rezervi bulunduğu tahmin ediliyor.
